بیماری ازگود اشلاتر (Osgood-Schlatter) یک اختلال مرتبط با زانو است که معمولاً در نوجوانان و ورزشکاران رخ می‌دهد. این عارضه باعث درد، تورم و حساسیت در ناحیه زانو و ساق پا شده و اغلب در دوران رشد سریع نوجوانان ظاهر میشود. در صورت بروز علائم، درمان مناسب بسیار مهم است. ازجمله روشهای مؤثر برای مدیریت این بیماری میتوان به استراحت، فیزیوتراپی و در موارد شدیدتر، مصرف دارو یا حتی جراحی اشاره کرد. در این مطلب از کلینیک اترس، با این عارضه بیشتر آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
بیماری ازگود اشلاتر چگونه ایجاد میشود؟
اسگود اشلاتر یک مشکل شایع و موقتی است که موجب درد زانو در دوران رشد میشود. این عارضه به‌ویژه در نوجوانانی که فعالیتهای ورزشی شدیدی انجام می‌دهند و فشار زیادی به زانوی آن‌ها وارد میشود، بیشتر دیده میشود.
فعالیت‌هایی مانند بسکتبال، فوتبال، والیبال، ژیمناستیک، اسکیت و باله که شامل پرش و خم شدن‌های مکرر هستند، می‌توانند موجب کشیدگی بیشازحد تاندون کشکک زانو شوند. این کشش مداوم باعث تحریک و التهاب در محل اتصال تاندون به استخوان درشت‌نی شده و منجر به بروز درد و تورم در ناحیه توبروزیته تیبیال (برجستگی بالای استخوان ساق پا) میشود.
این ناحیه، به‌ویژه در زمان رشد سریع، نسبت به فشار و آسیب حساس‌تر است. به همین دلیل، علائم این بیماری معمولاً در سنین ۹ تا ۱۴ سالگی، هم‌زمان با جهش رشد نوجوانان، بروز می‌کند. به‌طور کلی، حدود ۱۰ درصد از کودکان ۱۲ تا ۱۵ ساله این بیماری را تجربه می‌کنند، اما شیوع آن در میان ورزشکاران نوجوان ممکن است به ۲۰ درصد برسد. این مشکل در پسران شایع‌تر است، اما با افزایش مشارکت دختران در ورزش، میزان بروز آن در بین آن‌ها نیز رو به افزایش است.
در بیشتر موارد، علائم این بیماری به‌تدریج و در نتیجه فشار مکرر روی تاندون کشکک ایجاد میشود. البته در برخی موارد، یک ضربه مستقیم به زانو نیز میتواند عامل ایجاد این عارضه باشد.
علت بیماری ازگود اشلاتر چیست؟
این بیماری به دلیل تحریک صفحه رشد استخوان ایجاد میشود. استخوان‌های کودکان در حال رشد، نه در وسط بلکه در نزدیکی مفاصل، در ناحیه‌ای به نام صفحه رشد (growth plate)، بزرگ‌تر می‌شوند. این صفحات که از جنس غضروف هستند، مقاومت کمتری نسبت به استخوان دارند و در برابر فشارهای شدید مستعد التهاب و آسیب خواهند بود.
رشد سریع استخوان‌ها میتواند منجر به کشیدگی عضلات چهارسر ران شود. این مسئله باعث میشود تاندون کشکک زانو که استخوان قلم پا (تیبیا) را به کاسه زانو متصل می‌کند، تحت کشش قرار گیرد. این کشیدگی مداوم موجب التهاب، تورم، درد شدید زانو و ایجاد برآمدگی در زیر زانو میشود.
فعالیت‌هایی که فشار زیادی به زانو وارد می‌کنند، مانند چمباتمه زدن، دویدن در سربالایی یا پله‌ها، و خم شدن‌های مکرر، می‌توانند منجر به تشدید التهاب در این ناحیه شوند.
علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل مانند رشد سریع استخوان‌ها، فشار بیشازحد به زانو و کشیدگی‌های مکرر، در بروز آن نقش داشته باشد.
علائم و نشانه‌های اسگود شلاتر
علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- درد، حساسیت و تورم در بالای استخوان ساق پا، درست در زیر کاسه زانو
- قرمزی و افزایش گرما در ناحیه زیر زانو
- ایجاد یک برآمدگی استخوانی در بالای استخوان ساق پا
شدت درد ناشی از این بیماری متغیر است. در برخی افراد، درد خفیف بوده و تنها هنگام انجام فعالیتهای ورزشی احساس میشود، درحالی‌که در موارد شدیدتر، ممکن است به‌صورت مداوم ادامه داشته و انجام فعالیتهای ورزشی را به‌شدت محدود کند.
درد معمولاً در هنگام بالا رفتن از پله، زانو زدن، چمباتمه زدن یا لگد زدن تشدید میشود. همچنین، این عارضه معمولاً فقط یک زانو را درگیر می‌کند، اما در حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد موارد، هر دو زانو تحت تأثیر قرار میگیرند.
روشهای درمان ازگود اشلاتر
بیماری ازگود اشلاتر معمولاً با گذشت زمان و استراحت بهبود مییابد. برای کاهش علائم، رعایت نکات زیر توصیه میشود:
- محدود کردن فعالیتهای ورزشی: ورزش‌هایی که شامل دویدن، پریدن یا خم شدن مکرر زانو هستند، باید تا زمان کاهش حساسیت و تورم محدود شوند.
- استفاده از زانوبند: ورزشکارانی که همچنان در فعالیتهای ورزشی شرکت می‌کنند، می‌توانند از زانوبند یا محافظ‌های مخصوص استفاده کنند تا از برخورد مستقیم زانو با زمین یا سایر بازیکنان جلوگیری شود.
- کمپرس یخ: استفاده از کمپرس یخ پس از فعالیتهای ورزشی میتواند التهاب را کاهش دهد. در صورت نیاز، میتوان روزانه ۲ تا ۳ بار و هر بار به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه از یخ استفاده کرد.
- تمرینات کششی: پزشک ممکن است تمرینات کششی مخصوصی را برای افزایش انعطاف‌پذیری عضلات چهارسر ران و همسترینگ تجویز کند. این تمرینات می‌توانند در خانه یا از طریق جلسات فیزیوتراپی انجام شوند.
- مصرف داروهای مسکن: در صورت لزوم، داروهایی مانند استامینوفن یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن می‌توانند به کنترل درد کمک کنند.
زمان بازگشت به ورزش:
این زمان به میزان تحمل درد در فرد بستگی دارد. اگر کودک یا نوجوان نیازمند مصرف مکرر دارو باشد و درد او بر فعالیتهای روزانه تأثیر بگذارد، استراحت از ورزش باید در نظر گرفته شود تا از تشدید علائم جلوگیری شود.
فیزیوتراپی برای بیماری اسگود شلاتر
فیزیوتراپیست با استفاده از تکنیک‌هایی مانند یخ، گرما، اولتراسوند و تحریک الکتریکی، به کنترل التهاب و کاهش درد کمک می‌کند. پس از کنترل درد، تمرکز درمان بر روی بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات پا قرار می‌گیرد.
- تمرینات انعطاف‌پذیری و قدرتی: سفتی عضلات همسترینگ و چهارسر ران میتواند خطر آسیب‌دیدگی را افزایش دهد؛ بنابراین حفظ انعطاف‌پذیری این عضلات برای پیشگیری از مشکلات بعدی بسیار مهم است.
- تقویت عضلات ساق و هسته بدن: این تمرینات به ایجاد تعادل عضلانی مناسب در نواحی زانو، لگن، مچ پا و مرکز بدن کمک می‌کند و از اعمال فشار بیشازحد بر زانو جلوگیری می‌نماید.
- تمرینات تعادلی: این تمرینات به بیمار کمک می‌کند تا آگاهی بیشتری از وضعیت بدن در فضا داشته باشد و عضلات مختلف ساق پا را به کار بگیرد، که در کاهش فشار روی زانو مؤثر است.
- اصلاح الگوهای حرکتی: در برخی موارد، برای اصلاح ناهنجاری‌های حرکتی ناشی از عدم تعادل عضلانی، تمرینات ویژه‌ای ارائه میشود. همچنین، در صورت وجود مشکلاتی مانند صافی کف پا یا ناهنجاری‌های زانو، ممکن است استفاده از ارتزهای طبی توصیه شود.
هنگامی که علائم کاهش یافت و قدرت، انعطاف‌پذیری و تعادل بیمار بهبود پیدا کرد، درمان بر روی فعالیتهای ورزشی و بهینه‌سازی الگوهای حرکتی متمرکز میشود. هدف این مرحله، اصلاح فرم حرکتی و کاهش فشار وارده بر زانو در حین انجام فعالیتهای ورزشی است تا از بازگشت علائم جلوگیری شود.
همچنین می توانید اطلاعاتی درمورد فیزیوتراپی زانوی پرانتزی در این مطلب بخوانید.
عمل جراحی برای درمان اسگود اشلاتر نیاز است؟
تقریباً در تمامی موارد، نیازی به جراحی وجود ندارد. دلیل آن این است که صفحه رشد غضروفی در نهایت تکمیل شده و با استخوان جایگزین میشود. از آنجا که استخوان نسبت به غضروف مقاوم‌تر است، کمتر دچار تحریک و التهاب میشود. به همین دلیل، درد و تورم به‌مرور کاهش مییابد و با پایان یافتن رشد نوجوان، علائم بیماری نیز معمولاً از بین میروند.
با این حال، در موارد نادر، ممکن است درد پس از توقف رشد استخوان‌ها نیز ادامه یابد. در چنین شرایطی، جراحی تنها در صورتی توصیه میشود که قطعات استخوانی بهبود نیافته و همچنان باعث درد و محدودیت حرکتی شوند.
نکته مهم:
جراحی هرگز بر روی ورزشکاران در حال رشد انجام نمی‌شود، زیرا میتواند به صفحه رشد استخوان آسیب برساند و روند رشد طبیعی را مختل کند.
در صورتی که درد و تورم علی‌رغم درمان‌های محافظه‌کارانه ادامه داشته باشد، لازم است که بیمار به‌طور منظم توسط پزشک یا متخصص ارتوپدی معاینه شود تا از تشدید علائم یا بروز عوارض احتمالی جلوگیری گردد.
سوالات متداول درباره بیماری ازگود اشلاتر
- بیماری ازگود اشلاتر چیست؟
ازگود اشلاتر یک اختلال زانو است که در نوجوانان و ورزشکاران رخ می‌دهد و باعث درد و تورم در زیر کاسه زانو میشود. - علت اصلی بیماری ازگود اشلاتر چیست؟
این بیماری به دلیل فشار مکرر بر صفحه رشد استخوان در دوران رشد سریع ایجاد میشود که معمولاً ناشی از فعالیتهای ورزشی شدید است. - چه افرادی بیشتر در معرض این بیماری هستند؟
نوجوانان ورزشکاری که در رشتههایی مانند فوتبال، بسکتبال، والیبال و ژیمناستیک فعالیت دارند، بیشتر در معرض این بیماری قرار میگیرند. - آیا ازگود اشلاتر یک بیماری دائمی است؟
خیر، این بیماری معمولاً پس از پایان رشد استخوانی خودبهخود بهبود مییابد و علائم آن از بین میروند. - بهترین روشهای درمان ازگود اشلاتر چیست؟
استراحت، استفاده از کمپرس یخ، انجام تمرینات کششی و تقویتی، مصرف داروهای ضدالتهاب و در صورت لزوم فیزیوتراپی توصیه میشود. - آیا جراحی برای درمان ازگود اشلاتر ضروری است؟
در اکثر موارد نیازی به جراحی نیست، مگر در موارد نادر که قطعات استخوانی جدا شده و بهبود نیافتهاند. - چگونه میتوان از بروز این بیماری پیشگیری کرد؟
انجام تمرینات کششی و تقویتی، استفاده از کفش مناسب و جلوگیری از فشار بیشازحد بر زانو میتواند به پیشگیری کمک کند. - آیا فرد مبتلا به ازگود اشلاتر میتواند به ورزش ادامه دهد؟
بله، اما باید از حرکات پر فشار اجتناب کند و در صورت تشدید درد، استراحت کرده و از زانوبند حمایتی استفاده نماید.
