کیفوز (گوژپشتی یا قوز کمر) یک وضعیت پزشکی است که با انحنای غیرطبیعی ستون فقرات به سمت بیرون (روبه‌جلو در قسمت بالای پشت) مشخص میشود و منجر به گرد شدن یا قوز پشت می‌گردد. این مشکل عمدتاً در ناحیه سینه‌ای (توراسیک) ستون فقرات دیده میشود، اگرچه در برخی موارد ممکن است بخش‌های دیگر ستون فقرات نیز درگیر شوند.
در حالت طبیعی، ستون فقرات سینه‌ای مقداری انحنا به سمت بیرون دارد، اما اگر این انحنا از حد معمول (معمولاً بیش از 45 تا 50 درجه) بیشتر شود، به‌عنوان کیفوز غیرطبیعی یا هایپرکیفوز شناخته میشود. کیفوز بر اثر عوامل مختلفی مانند نامناسب‌بودن وضعیت بدن، بیماری‌های استخوانی، پوکی‌استخوان یا مشکلات مادرزادی رخ میدهد.
درمان کیفوز بستگی به‌شدت و علت آن متفاوت خواهد بود. در موارد خفیف تا متوسط، فیزیوتراپی به‌عنوان یکی از بهترین روشهای غیرجراحی شناخته میشود. در روش فیزیوتراپی متخصصان به تمرینات اصلاحی، تقویت عضلات پشت و هسته بدن، افزایش انعطاف‌پذیری و آموزش وضعیت صحیح بدن می‌پردازند.
در کلینیک اترس، این خدمات توسط متخصصان فیزیوتراپی انجام میشود. در موارد شدید یا در صورت وجود علائم عصبی، احتمالاً نیاز به جراحی یا استفاده از بریس داشته باشید.
تأثیر فیزیوتراپی در بهبود کیفوز
فیزیوتراپی به‌عنوان یک رویکرد چندوجهی، تأثیر قابلتوجهی بر بهبود کیفوز دارد. ابتدا با ارزیابی دقیق وضعیت بیمار، فیزیوتراپیست برنامه درمانی اختصاصی شامل تمرینات تقویتی، کششی و اصلاحی طراحی میکند که هدف آن بهبود هم‌ترازی ستون فقرات و تقویت عضلات پشتیبان است.
این تمرینات باعث افزایش ثبات ستون فقرات شده و از پیشرفت انحنای غیرطبیعی جلوگیری می‌کنند.
تمرینات تقویتی عضلات مرکزی بدن، بهویژه عضلات شکم و پاراورتبرال (کنار مهره‌ها)، نقش کلیدی در حمایت از ستون فقرات دارند.
این عضلات در کیفوز اغلب ضعیف شده‌اند و تقویت آنها باعث کاهش فشار و درد میشود. همچنین، تمرینات کششی به کاهش سفتی عضلات همسترینگ و عضلات خم‌کننده کمک میکند که این امر به بهبود دامنه حرکتی و کاهش انحنای ستون فقرات کمک میکند.
فیزیوتراپی همچنین به بیماران آموزش میدهد چگونه وضعیت بدن خود را اصلاح کنند و عادات حرکتی صحیح را در زندگی روزمره به کار ببرند. این آموزش‌ها بهویژه در کیفوز وضعیتی که ناشی از پوسچر نامناسب است، بسیار مؤثر است و میتواند به طور قابلتوجهی انحنای ستون فقرات را کاهش دهد و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.
در موارد کیفوز ساختاری مانند کیفوز شوئرمن یا کیفوز ناشی از شکستگی، فیزیوتراپی همراه با روشهای دیگر مانند استفاده از بریس، به حفظ عضلات قوی و انعطاف‌پذیر کمک میکند و از ضعف عضلات در اثر استفاده طولانی‌مدت از بریس جلوگیری میکند. این رویکرد ترکیبی باعث بهبود عملکرد ستون فقرات و کاهش عوارض میشود.
تمرینات فیزیوتراپی مؤثر برای بیماران کیفوز
تمرینات اصلاحی و تقویتی
تمرینات اصلاحی و تقویتی در فیزیوتراپی کیفوز بر تقویت عضلات پشتیبان ستون فقرات، بهویژه عضلات بالای کمر، کتف، و عضلات مرکزی بدن تمرکز دارند. این عضلات نقش مهمی در تثبیت و حمایت از ستون فقرات و اصلاح وضعیت بدنی ایفا می‌کنند. مهم‌ترین تمرینات این گروه عبارت‌اند از:
- تمرین سوپرمن: در این تمرین بر روی شکم دراز بکشید، دست‌ها را جلوی سر قرار دهید و هر دودست و پا را هم‌زمان از زمین بلند کنید، چند ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید. این حرکت عضلات پشت را تقویت و به اصلاح انحنای ستون فقرات کمک میکند.
- حرکت قایقی ایزومتریک: در این حرکت باید بایستید، آرنج‌ها را خم کنید و تیغه‌های شانه را به هم فشار دهید. این حرکت باعث تقویت عضلات پشت و شانه‌ها میشود و به حفظ وضعیت صحیح بدن کمک می‌نماید.
- به هم فشاردادن عضلات کتف: در این حرکت صاف بایستید، آرنج‌ها را به عقب و پایین فشار دهید و عضلات کتف را به هم فشار دهید. این تمرین به تقویت عضلات بالای کمر و بهبود وضعیت بدنی کمک میکند
- تمرین حرکت یک‌صد (Hundred): به پشت دراز بکشید، زانوها را خم کنید و بالا ببرید، سر و بالاتنه را بلند کنید و دست‌ها را موازی زمین نگه دارید. این حرکت عضلات شکم و پشت را تقویت میکند
- پلانک پهلو: در حالت پلانک پهلو قرار بگیرید، بدن را در یک خط مستقیم نگه دارید. این تمرین عضلات پهلو، باسن و مرکزی را تقویت میکند و به حفظ تراز ستون فقرات کمک می‌نماید.
تمرینات افزایش انعطاف‌پذیری
تمرینات افزایش انعطاف‌پذیری برای بیماران کیفوز، بر کشش عضلات سفت شده جلوی سینه، شانه‌ها و عضلات خم‌کننده کمر تمرکز دارند. این تمرینات باعث کاهش سفتی، بهبود دامنه حرکتی و تسهیل اصلاح وضعیت بدنی می‌شوند:
- کشش قفسه سینه: بایستید، دست‌ها را پشت سر قلاب کنید و شانه‌ها را به عقب بکشید تا قفسه سینه‌باز شود. این حرکت عضلات جلوی سینه را کشیده و به کاهش قوز کمک میکند.
- حرکت مار کبری: روی شکم بخوابید. پیشانی را روی زمین قرار دهید. پاها و انگشتان پا را به سمت عقب بکشید و در حین محکم نگاه‌داشتن زانوها، کف دست‌ها را زیر شانه‌ها روی زمین بگذارید. در حال دم، بالاتنه را با حداقل فشار روی دست‌ها به سمت جلو و بالا بکشید و سرتان را تا حد توان بالا آورید.
- حرکت کشش گربه – گاو: روی دست‌ها و زانوها قرار بگیرید، در حرکت گربه کمر را گرد کنید و سر را پایین بیاورید، در حرکت گاو کمر را قوس دهید و سر را بالا ببرید. این حرکت انعطاف‌پذیری ستون فقرات را افزایش میدهد
- فوم رولر برای قسمت بالایی پشت: برای انجام این کار، دراز بکشید و فوم رولر را زیر ناحیه کتف‌ها و شانه‌ها قرار داده، سپس به‌آرامی بدن را حرکت دهید تا عضلات ماساژ داده شوند
- چرخش ستون فقرات: روی زمین به پهلو بخوابید، زانوها را روی‌هم قرار دهید و یک‌دست را بلند کنید و به‌آرامی به سمت دیگر بچرخانید. این حرکت سفتی و خشکی عضلات را کاهش میدهد.
روشهای توان‌بخشی و فیزیوتراپی کیفوز
برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی شده
هر بیمار مبتلا به کیفوز، نیازمند برنامه درمانی اختصاصی است که توسط فیزیوتراپیست بر اساس ارزیابی جامع وضعیت بدنی، انعطاف‌پذیری، دامنه حرکتی و سابقه پزشکی طراحی میشود. این برنامه‌ها معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- تمرینات اصلاح وضعیت بدن: تمریناتی که به تقویت عضلات پشتیبان ستون فقرات و اصلاح انحنای غیرطبیعی کمک می‌کنند. این تمرینات به‌صورت هدفمند برای هر بیمار تنظیم می‌شوند.
- تمرینات تقویتی: تقویت عضلات مرکزی بدن، عضلات کمر و شکم برای حمایت بهتر از ستون فقرات و کاهش فشار بر مهره‌ها.
- تمرینات کششی: بهبود انعطاف‌پذیری عضلات سفت شده، بهویژه عضلات جلوی سینه، شانه‌ها و همسترینگ، برای کاهش سفتی و افزایش دامنه حرکتی.
- تمرینات تنفسی: بهویژه تمرینات تنفس دیافراگمی برای بهبود عملکرد تنفسی و تسهیل اصلاح وضعیت بدنی.
- آموزش ارگونومیک: آموزش نحوه نشستن، ایستادن و حرکت صحیح در طول روز برای جلوگیری از تشدید کیفوز.
- بازآموزی وضعیت بدن: استفاده از آینه یا بازخورد بصری برای اصلاح وضعیت بدنی و افزایش آگاهی بیمار از وضعیت خود.
استفاده از تجهیزات تخصصی فیزیوتراپی
فیزیوتراپی کیفوز اغلب با استفاده از تجهیزات تخصصی تکمیل میشود تا اثربخشی درمان افزایش یابد. برخی از این تجهیزات و روش‌ها عبارت‌اند از:
- الکترو تراپی: استفاده از دستگاه‌هایی مانند اولتراسوند برای کاهش درد و التهاب عضلات و بافت‌های نرم اطراف ستون فقرات
- ماساژدرمانی: ماساژ بافت‌های نرم بدن، بهویژه عضلات گردن و بالای کمر، برای کاهش تنش و افزایش انعطاف‌پذیری.
- بریس و وسایل ارتوپدی: در موارد خاص مانند کیفوز شوئر من یا کیفوز ناشی از شکستگی، استفاده از بریس ستون فقرات برای حمایت و جلوگیری از پیشرفت انحنا توصیه میشود.
- وسایل مخصوص تمرین: استفاده از فوم رولر، باندهای مقاومتی، توپ سوئیسی و سایر وسایل برای انجام تمرینات تقویتی و کششی.
- درمان دستی: تکنیک‌های عملی مانند تحرک و دست‌کاری مفاصل توسط فیزیوتراپیست برای بهبود تحرک و کاهش تنش عضلانی.
انتخاب بهترین مرکز فیزیوتراپی برای کیفوز
نکات مهم در انتخاب مرکز
- تخصص و تجربه کادر درمان: مراجعه به مرکزی همانند کلینیک اترس که دارای فیزیوتراپیست‌های متخصص و باتجربه در زمینه اختلالات ستون فقرات است، بسیار حائز اهمیت است. کادر درمانی این مرکز توانایی‌های لازم را برای ارزیابی دقیق، طراحی برنامه درمانی شخصی‌سازی شده و نظارت بر پیشرفت بیمار را دارند.
- تجهیزات و روشهای درمانی: همچنین این مرکز مجهز به دستگاه‌های تخصصی مانند الکترو تراپی، لیزرتراپی، شاک ویو، مگنت تراپی و تجهیزات تمرینات اصلاحی است. استفاده از روشهای روز دنیا و تجهیزات مدرن، باعث بیشترشدن کیفیت درمان میشود.
- خدمات متنوع و جامع: این مرکز خدمات فیزیوتراپی، تمرینات اصلاحی، درمان دستی، ماساژدرمانی و آموزش ارگونومیک را ارائه میدهد. همچنین، امکان ارائه خدمات توان‌بخشی در منزل نیز از دیگر مزیت‌های این مرکز محسوب میشود.
- بازخورد بیماران و سابقه مرکز: مطالعه نظرات بیماران قبلی و بررسی سابقه مرکز در درمان اختلالات ستون فقرات میتواند کمک‌کننده باشد. مراکز معتبر معمولاً دارای رضایت بالای بیماران هستند.
- محیط بهداشتی و استانداردهای ایمنی: محیط مرکز کلینیک اترس بهداشتی، ایمن و مطابق با استانداردهای بین‌المللی است تا از سلامت بیماران در طول درمان اطمینان حاصل شود.
معرفی مراکز تخصصی
یکی از بهترین مراکز فیزیوتراپی در ایران که خدمات تخصصی برای درمان کیفوز ارائه میدهد کلینیک اترس (مشهد) است. این مرکز با بیش از ۱۲ سال سابقه با داشتن کاردرمانی مجرب، تجهیزات رباتیک و پیشرفته به درمان این بیماری میپردازد. این مرکز با ارائه خدمات تخصصی، تجهیزات مدرن و کادر مجرب، جزو بهترین گزینه‌ها برای درمان کیفوز در ایران هست.
سؤالات متداول درباره فیزیوتراپی کیفوز
- فیزیوتراپی کیفوز چه مدت طول می‌کشد؟
مدت‌زمان درمان فیزیوتراپی کیفوز بستگی به‌شدت انحنا، سن بیمار، نوع کیفوز و پاسخ به درمان دارد. به طور معمول، دوره درمان بین ۶ تا ۹ ماه طول می‌کشد. پس از پایان این دوره، ارزیابی مجدد و عکس‌برداری برای بررسی روند بهبود انجام می‌گیرد.
- آیا فیزیوتراپی میتواند کیفوز را کاملاً درمان کند؟
در موارد خفیف تا متوسط کیفوز، بهویژه کیفوز وضعیتی، فیزیوتراپی میتواند به طور قابلتوجهی علائم را کاهش داده و از پیشرفت انحنا جلوگیری کند. فیزیوتراپی در بهبود وضعیت بدنی، کاهش درد و افزایش انعطاف‌پذیری بسیار مؤثر است، اما در موارد شدید یا ساختاری (مانند کیفوز مادرزادی یا شوئرمن پیشرفته) ممکن است نیاز به روشهای دیگری مانند استفاده از بریس یا حتی جراحی باشد.
- چه تمریناتی برای کیفوز موثرند؟
تمرینات مؤثر برای کیفوز شامل تمرینات تقویتی عضلات پشت، شکم و مرکزی بدن، تمرینات کششی عضلات سینه و همسترینگ، تمرینات اصلاح وضعیت و تمرینات تنفسی هستند. نمونه‌هایی از این تمرینات عبارت‌اند از:
- سوپرمن
- پل زدن
- فشردن عضلات کتف
- حرکت گربه – گاو
- کشش قفسه سینه
- تمرینات تنفسی دیافراگمی
- آیا فیزیوتراپی درمان درد ناشی از کیفوز است؟
بله فیزیوتراپی میتواند به طور مؤثری درد ناشی از کیفوز را کاهش دهد. این کار از طریق تقویت عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری، کاهش تنش عضلانی و اصلاح وضعیت بدنی انجام میشود. همچنین، استفاده از تکنیک‌هایی مانند ماساژ، الکترو تراپی و درمان دستی نیز در کاهش درد مؤثر است.
- بهترین زمان برای شروع فیزیوتراپی کیفوز کی است؟
بهترین زمان برای شروع فیزیوتراپی کیفوز، هر چه زودتر پس از تشخیص است. مداخله زودهنگام میتواند از پیشرفت انحنا جلوگیری کند و احتمال بهبودی را افزایش دهد. در کودکان و نوجوانان، باتوجه‌به امکان اصلاح ساختار بدن در سنین رشد، شروع به‌موقع فیزیوتراپی اهمیت ویژه‌ای دارد.
