کف پا به عنوان یکی از اجزای حیاتی سیستم حرکتی انسان، نقش مهمی در تعادل، حرکت و تحمل وزن بدن ایفا میکند. آسیبهای ناشی از پیچ خوردگی مچ پا، به ویژه شکستگیها و اوولژن بیس استخوان متاتارس پنجم، از شایعترین مشکلاتی هستند که افراد ممکن است با آن مواجه شوند. این نوع آسیبها معمولاً در اثر فعالیتهای ورزشی، سقوط یا حرکات ناگهانی ایجاد میشوند و میتوانند به شدت بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند. تشخیص و درمان به موقع این آسیبها از اهمیت ویژهای برخوردار است تا از عوارض طولانیمدت جلوگیری شود. در ادامه این مطلب از کلینیک اترس روش های درمان این بیماری برایتان شرح می دهیم.
توضیحات متخصص راجب کف پا:
شایعترین آسیب بدنبال پیچ خوردگی مچ پا درناحیه کف پا شکستگی و یا اوولژن بیس استخوان متاتارس پنجم پا است که بسته به شدت آسیب درمان گچ گیری و گاها نیازمند جراحی ارتوپدی خواهد بود.
آناتومی استخوان کف پا
جلوتر از استخوانهای مچ پا، 5 استخوان بلند قرار گرفته که کف پا را تشکیل میدهند و استخوانهای کف پایی یا متاتارس نامیده میشوند. جلوتر از متاتارس ها نیز، انگشتان پا را داریم که هر کدام دارای 3 فالانکس هستند (البته به جز انگشت شست پا که دو فالانکس دارد). متاتارس ها کلفتتر و بلندتر از فالانکس ها هستند.
استخوانهای کف پا به ترتیب از انگشت شست نامگذاری میشوند. بهعنوانمثال خارجیترین متاتارس به انگشت کوچک پا متصل است و متاتارس پنجم نامیده میشود. داخلیترین متاتارس هم به انگشت شست چسبیده و متاتارس اول نام دارد.
متاتارس چیست؟
متاتارس (Metatars) به استخوانهایی گفته میشود که در قسمت پای پنجم و آخرین بخش از پنجه قرار گرفتهاند. هر پا، 5 استخوان متاتارس دارد که تمامی انگشتان پا را به پنجه وصل میکنند و به ترتیب از بالا به پایین شمارهگذاری میشوند.
متاتارس ها از وزن بدن حمایت میکنند و میتوانند فشارهایی را که هنگام راه رفتن، دویدن و ورزش کردن به پا وارد میشود، تحمل کنند. همچنین نقش مهمی در ایجاد و حفظ قوسهایی که در پا هست، دارند و برای تعادل و پشتیبانی صحیح از پا مورد استفاده قرار میگیرند.
متاتارس ها ممکن است به دلایل مختلفی ازجمله شکستگی کف پا، التهاب مفصلی، جابجایی استخوان و همچنین آرتروز، آسیب ببینند.
به طور کلی میتوانیم بگوییم متاتارس ها نقش مهمی را در سلامت و عملکرد پا ایفا میکنند و در صورتی که آسیب ببینند، مشکلات جدی در حرکت و عملکرد پا ایجاد خواهد شد.
علائم شکستگی استخوان روی پا
اولین علائم شکستگی استخوان روی پا، درد شدید و ناگهانی در ناحیه آسیبدیده است. این درد که بعد از وارد شدن ضربه به پا شروع میشود، با گذشت زمان بدتر خواهد شد. درد هنگام حرکت یا ایستادن روی پا نیز یکی دیگر از نشانههای شکستگی استخوان متاتارس خواهد بود.
دیگر علائم مهم شکستگی استخوان متاتارس شامل ورم و کبودی میشوند. بعد از بروز آسیب، ناحیه شکسته شده به سرعت متورم و کبود میشود. این تورم و کبودی ممکن است به ناحیه اطراف گسترش پیدا کند و نشاندهنده خونریزی و التهاب در بافتهای اطراف استخوان آسیبدیده باشد.
حتی در برخی از موارد ممکن است ساختار پا دچار تغییر شکل یا ناهمواری شود. شاید فرد این احساس را داشته باشد که پایش به طور طبیعی در جای خود قرار نمیگیرد یا اینکه ساختار آن تغییر کرده است. این تغییر شکل میتواند شکستگی استخوان متاتارس را نشان دهد.
شکستگی حاد متاتارس
در این نوع شکستگی، صدای قابل توجهی ایجاد میشود و درد شدیدی در ناحیه شکسته شده حس خواهد شد. دردی که در شکستگی حاد متاتارس ایجاد میشود، درد نقطه سوزنی (Pinpoint pain) نام دارد. دلیل چنین نامگذاری این است که محل درد دقیقا مشخص است.
استخوانهای شکسته شده بعد از وارد آمدن ضربه دچار خونریزی، کبودی و تورم میشوند. علاوه بر این، فرد هنگام ایستادن روی پای ضربه خورده، درد شدیدی را احساس خواهد کرد. در شکستگی حاد متاتارس، حرکات پا محدود میشوند، اما بعد از گذشت چند ساعت، درد مقداری آرام خواهد شد.
مدت زمان ترمیم شکستگی کف پا
مدت زمان ترمیم شکستگی کف پا با توجه به عوامل مختلف متغیر است و نمیتوان بازه زمانی دقیقی را برای درمان کامل شکستگی استخوانهای پا عنوان کرد. تنها پزشک متخصص میتواند بازه مشخصی را تعیین کند.
بسته به شرایطی که بیمار دارد، جوش خوردن استخوانهای کف پا چند هفته تا چند ماه طول خواهد کشید. در ادامه برخی از عوامل تاثیرگذار بر مدت زمان ترمیم شکستگی کف پا را بررسی خواهیم کرد:
- شدت و نحوه شکستگی: یکی از مهمترین مواردی که بر مدت زمان ترمیم تاثیرگذار است، شدت شکستگی خواهد بود. هرچه میزان شدت بیشتر باشد، مسلما به مدت زمان بیشتری برای ترمیم نیاز است.
- نوع استخوان آسیبدیده: همه استخوانهای کف پا میتوانند دچار شکستگی شوند، اما مدت زمان ترمیم در هر استخوان متفاوت خواهد بود. به طور کلی میتوان گفت مدت زمان بهبود شکستگی در استخوان پاشنه بیشتر از استخوان متاتارس و مدت زمان ترمیم شکستگی کف پا در این دو بیشتر از استخوانهای فالانکس انگشتان پا خواهد بود.
- سن بیمار: هر چه سن بیمار بیشتر باشد، استخوانهای او دیرتر ترمیم پیدا میکنند. سرعت ترمیم در کودکان خردسال بسیار بیشتر است.
- مصرف داروها، انجام تمرینات و فیزیوتراپی: مصرف داروها، انجام تمرینات و جلسات فیزیوتراپی که پزشک توصیه کرده، نه تنها باعث افزایش کیفیت درمان میشوند، بلکه مدت زمان ترمیم شکستگی کف پا را نیز کاهش میدهند.
- بیماریهای زمینهای: افراد مبتلا به بیماریهایی همچون دیابت، پوکی استخوان و همچنین افراد سیگاری، به مدت زمان بیشتری برای ترمیم نیاز دارند.
تشخیص علت شکستگی کف پا
تشخیص علت شکستگی کف پا نیاز به ارزیابیهای دقیقی دارد که توسط پزشک ارتوپد یا متخصص پا انجام میشود. برخی از رایجترین روشهای تشخیص عبارتاند از:
- بررسی تاریخچه بیمار و علائم: پزشک بعد از بررسی تاریخچه بیمار و پرسیدن سوالات مربوطه از او، میتواند اطلاعاتی را در خصوص علائم، شدت درد، مدت زمان بروز درد و بسیاری از موارد دیگر جمعآوری کند.
- معاینه فیزیکی: پزشک با بررسی کامل پا، میتواند ارزیابی دقیقی از وضعیت استخوان کف پا داشته باشد. همچنین میتواند روی نقاط درد فشار بیاورد و حساسیت را بررسی کند.
- تصویربرداری: استفاده از روشهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس میتواند برای تشخیص شکستگی استخوان کف پا مفید باشد. تصاویر ایکس میتوانند نشان دهند آیا استخوان کف پا شکسته است یا خیر و در صورت وجود شکستگی، شکل و الگوی آن را نیز نشان میدهد.
- دیگر روشهای تصویربرداری: در موارد خاصتر مانند شکستگیهای پیچیده و نامشخص، باید از روشهای تصویربرداری پیشرفتهتری مانند توموگرافی کامپیوتری (CT scan) یا رزونانس مغناطیسی (MRI) استفاده شود.
با توجه به نتایج ارزیابی، پزشک شما تشخیص شکستگی استخوان کف پا را قطعی میکند و برنامه درمانی مناسب را تعیین میکند. درمان شکستگی استخوان کف پا ممکن است شامل استفاده از گچ، بانداژ، کفش ویژه، فیزیوتراپی یا در موارد جدیتر، جراحی باشد.
روشهای درمان پیچ خوردگی مچ پا درناحیه کف پا شکستگی
در کلینیک اترس روشهایی که برای درمان پیچخوردگی مچ پا و درمان کشیدگی پا مورداستفاده میشوند شامل فیزیوتراپی و آبدرمانی هستند که در ادامه توضیحات بیشتری ارائه خواهیم داد:
فیزیوتراپی
- کاهش درد و ورم با استفاده از اولتراسوند، لیزر پرتوان و تحریکات الکتریکی: در کلینیک اترس فیزیوتراپ با استفاده از تکنیکهای مختلف مانند اولتراسوند، لیزر پرتوان و تحریکات الکتریکی، درد و ورم مچ پا را کمتر میکند.
- بهبود دامنه حرکتی با استفاده از تمرینات تخصصی: تمرینات ورزشی تخصصی برای بازگشت به دامنه حرکتی طبیعی مفصل
- تقویت عضلات مچ پا استفاده از تمرینات تقویتی: از تمرینات تقویتی برای افزایش قدرت و استقامت عضلات مچ پا استفاده میشود.
- بهبود تعادل در هنگام راهرفتن: تمرینات تعادلی برای جلوگیری از آسیبهای مجدد و بهبود عملکرد مچ پا طراحی میشود.
آبدرمانی
- کاهش فشار بر مفاصل: انجام تمرینات مخصوص در آب باعث کاهش فشار بر روی مچ پا میشود و باعث میشود که بدون درد یا درد کمتر حرکت کنید.
- تقویت عضلات مچ پا: آب باعث بیشترشدن مقاومت طبیعی و تقویت عضلات مچ پا میشود.
- افزایش انعطافپذیری و نرمشدن مفاصل پا: حرکات در آب به افزایش انعطافپذیری مفصل کمک کرده و روند بهبودی را تسریع میکند.
- کاهش ورم و درد: خاصیت شناوری آب میتواند باعث کاهش ورم و تسکین درد شود.
مراقبتهای بعد از شکستگی استخوان کف پا
روشهایی که برای مراقبت بعد از شکستگی استخوان کف پا مؤثر هستند شامل مراحل زیر هستند:
- استراحتکردن: از انجام فعالیتهای سنگین و ایستادن طولانیمدت پرهیز کنید تا فشار کمتری به گودی قوس کف پا آسیبدیده وارد شود.
- استفاده از دارو: مصرف منظم داروهای تجویز شده، از جمله مسکنها و در صورت نیاز آنتیبیوتیکها، برای کنترل درد و پیشگیری از عفونت استخوان کف پا مفید است.
- یخ درمانی: استفاده از کمپرس یخ برای کاهش تورم و التهاب. برای این کار یخ را به مدت 15 تا 20 دقیقه روی ناحیه آسیبدیده قرار دهید.
- گذاشتن پا بر روی جسم بلندی مانند بالشت: در هنگام شب و استراحتکردن سعی کنید مچ پا را بر روی جسم بلندی که بالاتر از سطح قلب باشد، قرار دهید تا تورم آن کاهش یابد.
- حرکتنکردن با پای آسیبدیده: استفاده از آتل یا گچ برای ثابت نگهداشتن استخوان شکسته
- فیزیوتراپی: انجام تمرینات فیزیوتراپی تحتنظر متخصص برای تقویت عضلات و بازیابی دامنه حرکتی.
- تغذیه مناسب: مصرف غذاهای غنی از کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوانها.
