لیزر پرتوان و کم توان یک روش درمانی در حوزه فیزیوتراپی است که از پرتوهای نور قوی و خاص برای انجام درمان‌ها و فیزیوتراپی استفاده میشود. این تکنیک از خصوصیات درمانی نور خورشید که در طول قرون به‌عنوان یک منبع تندرستی و درمانی تجربه شده، الهام گرفته است. در لیزر درمانی از دیودهای خاصی استفاده میشود که به انرژی نور پرداخته و این نور به‌صورت مستقیم به لایه‌های عمیق زیر پوست ارسال میشود. کاربردهای لیزر در درمان‌ها و فیزیوتراپی شامل برش، سوزاندن، و حذف بافت زائد میشود.
به دلیل اینکه پرتو لیزر بسیار نازک و دقیق است، ارائه‌دهندگان خدمات لیزر قادرند بافت را بدون ایجاد آسیب درمان کنند. یکی از مزایای بزرگ لیزر درمانی، کاهش درد در طی درمان است. از دیگر مزایای این روش، عدم ایجاد خطر برای سلامت بیمار و تیم درمانی است. در ادامه این بخش از کلینیک اترس در مورد لیزر پرتوان و کم توان در فیزیوتراپی نکاتی را توضیح می‌دهیم. اگر شما هم می خواهید در مورد این روش درمانی اطلاعات بیشتری کسب کنید، این بخش را از دست ندهید.
لیزر درمانی یا لیزرتراپی چیست؟
استفاده از لیزر پرتوان و کم توان در فیزیوتراپی و درمان اختلالات سیستم عصبی-عضلانی-اسکلتی، با به کارگیری لیزرهای کم توان، توان متوسط و پرتوان، به تازگی توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. با پیشرفت دستگاه‌ها و افزایش دانش در زمینه تأثیرات لیزر بر ارگان‌ها، استفاده از این تکنولوژی به‌عنوان یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین روش‌های فیزیکی درمانی محسوب شده و انقلابی در درمان بیماری‌های عضلانی-اسکلتی منجر به پا کرده است.
درواقع لیزر درمانی براساس طول موج نور استفاده‌شده تقسیم به انواع مختلفی میشود. لیزرهای کم توان یا لیزر سرد با توان کمتر از ۵۰۰ میلی وات، لیزرهای متوسط توان با قدرت خروجی بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میلی وات، و همچنین لیزرهای پرتوان یا High Intensity با توان بالاتر از ۵۰۰۰ میلی وات دسته‌بندی می‌شوند.
انواع لیزر درمانی
اصطلاح “لیزر”، مخفف عبارت “تقویت نور توسط تابش تحریک شده” (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) است. برخی از فیزیوتراپیست ها برای درمان اختلالات مختلف عضلانی-اسکلتی از لیزردرمانی بهره می‌برند. از انواع لیزردرمانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لیزر کم توان (LLLT) در فیزیوتراپی:
لیزر کم توان یا به اختصار LLLT، یک روش درمانی است که از یک منبع نوری با قدرت کم استفاده کرده و یک طول موج کوتاه را بدون انتشار هیچ گرما، صدا یا لرزشی ایجاد می کند. این نوع لیزر به عنوان فوتوبیولوژی یا تحریک زیستی نیز شناخته میشود. عمدتاً لیزر کم توان به عنوان یک عامل ضد التهاب عمل کرده و اغلب با نام “لیزر سرد” شناخته میشود؛ زیرا در طول فرآیند درمان، احساس گرما ایجاد نمی‌کند.
- لیزر پرتوان (HPLT) در فیزیوتراپی:
توسعه سیستم‌های لیزری قدرتمند با استفاده از آزمایشات متقابل و قابل تنظیم، به وجود لیزرهایی با میدان نوری بالا و طول موج کوتاه انجامید. در حوزه پزشکی، آزمایشاتی وجود دارد که نیاز به اشعه لیزر با توان بالا دارند و این تکنولوژی به تازگی با نام “لیزر پرتوان” یا HPLT مطرح شده است. لیزر پرتوان به دلیل قدرت بالای خود، در سطح پوست گرما ایجاد می‌کنند؛ به همین دلیل گاهی به آن لیزر داغ نیز گفته میشود.
بر اساس بررسی‌ها، لیزرهایی که توان خروجی آنها کمتر از 5/0 وات است، به عنوان لیزر کم توان یا LLLT (Low Level Laser Therapy) دسته‌بندی می‌شوند. از سوی دیگر، لیزرهایی با توان خروجی بیش از 5/0 وات به عنوان لیزر پرتوان یا HPLT شناخته می‌شوند.
تفاوت لیزر پرتوان و کم توان
لیزرتراپی با استفاده از لیزرهای پرتوان (High Energy Laser Therapy) نسبت به لیزرهای کم توان، تخصصی‌تر بوده و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای اجرا است. این نوع لیزرها تاثیرات درمانی خود را با سرعت و قدرت بیشتری نسبت به لیزرهای کم توان اعمال می‌کنند.
لیزر پرتوان قادر است به عمق بیشتری از بافت نفوذ کرده و انرژی بیشتری را به منطقه درمانی ارسال کند. این خصوصیت باعث میشود که لیزر پرتوان تأثیر‌بخشی بیشتر و دوره درمان کوتاه‌تری داشته باشد. با نسبت پرتوانی ۲۴ برابر لیزرهای معمولی و عمق نفوذ موثر بیشتر از ۴ سانتیمتر، لیزر پرتوان برای درمان‌های عمیق‌تر مناسب است. درمقابل، لیزرهای کم توان یا سرد ترکیبات کمتری از بافت را درمان کرده و بیشتر در حوزه‌های بافت‌های سطحی موثر هستند.
موارد کاربرد لیزرتراپی
از کاربرد لیزر پرتوان و کم توان در فیزیوتراپی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تسریع فرآیند ترمیم و رشد سلولی:
نوری که از لیزر ایجاد میشود، به درون بافت نفوذ کرده و انرژی سلولی را افزایش داده، این امکان را فراهم می‌کند که سلول‌ها مواد مغذی بیشتری جذب کرده و سرعت رشد آنها افزایش یابد. وقتی تاندون‌ها، رباط‌ها، استخوان‌ها و ماهیچه‌ها با این اشعه در تعامل قرار می‌گیرند، فرآیند ترمیم آنها بهبود می‌یابد.
بهبود عملکرد اعصاب:
لیزر به کاهش عملکرد اعصاب در بافت‌های آسیب‌دیده کمک کرده و به سرعت اتصال مجدد اعصاب را تسهیل می‌کند. این اقدام از طریق افزایش توانایی اعصاب به بهبود حساسیت و جلوگیری از بیحسی و اختلالات در اندام‌ها منجر میشود.
بهبود فعالیت عروق:
لیزر موجب تشکیل مویرگ‌های جدید در بافت آسیب‌دیده شده و عملکرد عروق را بهبود می‌بخشد.
ترمیم سریع زخم:
لیزر به تحریک تولید فیبروبلاست و واحد سازنده کلاژن کمک کرده و فرآیند ترمیم زخم را تسریع می‌بخشد.
اثر ضد درد:
لیزر بر سلول‌های عصبی تأثیر مثبت دارد و باعث کاهش انتقال درد توسط این سلول‌ها به مغز میشود. همچنین در مواقع کشیدگی و پیچ‌خوردگی عضلانی نیز می‌تواند اثربخش باشد.
فرایند لیزر درمانی چگونه است؟
در صورت تجویز یا ارجاع به لیزرتراپی توسط پزشک معالج، پس از انجام معاینه دقیق و تعیین پروتکل مناسب و برنامه درمانی، جلسات لیزر درمانی آغاز می‌شوند. این جلسات با هدف بهبود و تسهیل فرآیند درمانی برای بیماران انجام شده و همچنین اطمینان از تطابق کامل با نیازهای وضعیت سلامت بیمار فراهم می‌آورد.
سخن پایانی
استفاده از انواع لیزر پرتوان و کم توان در فیزیوتراپی نشان از تقدم و تنوع بالای تکنولوژی در درمان و بازسازی اختلالات عضلانی-اسکلتی دارد. لیزر پرتوان با قدرت بیشتر خود می‌تواند به عمق بیشتری از بافت نفوذ کرده و فرآیند ترمیم را تسهیل کند، در حالی که لیزر کم توان با انعطاف بیشتر در درمان‌های سطحی و کم عمق نیز بسیار مؤثر است.
این تنوع در انتخاب لیزرهای مناسب بر اساس نیازهای بیمار و خصوصیات درمانی، به پزشکان و فیزیوتراپیستان امکان می‌دهد تا بهترین راهکارها را در مدیریت و بهبودی بیماران ارائه دهند. به طور کلی، تکنولوژی‌های لیزر در حوزه فیزیوتراپی نقش بسزایی در بهبود عملکرد بدن و کیفیت زندگی بیماران ایفا می‌کنند.
