اسپرین یاپیچ خوردگی مچ پا، عارضه‌ی دردناکی است که در اثر حرکت اشتباه مچ در راه ‌رفتن برای اکثر افراد اتفاق می‌افتد. این حادثه سن و سال نمی‌شناسد. از کودک نوپایی که تازه قدم برداشتن را آموخته تا کهن‌سالی که به سختی گام برمی‌دارد، همه در معرض پیچ‌خوردگی مچ‌ پا هستند. هرچند این حادثه در قشر خاصی چون ورزشکاران به علت حرکت بیشتر مچ پا رایج‌تر است.  

قطعا اکثر آدم‌ها زمانی که دچار این عارضه و درد مچ پا می‌شوند، نمی‌دانند که برای خلاصی از آن چه باید بکنند. در این مقاله قرار است به‌طور تخصصی شما را با پیچ‌خوردگی مچ‌ پا و درمان‌های موثر آن مانند فیزیوتراپی و آبدرمانی آشنا کنیم. با خواندن این مقاله یاد خواهید گرفت که این عارضه چگونه اتفاق می‌افتد و برای حل آن چه راهکارهایی وجود دارد.

از شایعترین آسیب های اندام تحتانی می باشد و درلیگامان های سمت خارج پا شایعتر است. معمولا لیگامان تالوفیبولار قدامی یا جلویی شایعترین لیگامان درگیراست و بسته به شدت آسیب به ۳درجه تقسیم میشود که معمولا با درد و تورم کم تا شدید و کبودی درمچ وکف پا تظاهر میکند با معاینه توسط پزشک و درمواردی انجام رادیولوژی ناحیه برای رد احتمال شکستگی ودررفتگی تشخیص داده میشود وبسته به درجه آسیب درمان های نگهدارنده وگاها بی حرکتی موقت کوتاه مدت ودرموارد آسیب بسیار شدید باپارگی کامل لیگامان ممکن است نیازمند درمان جراحی باشد ولی فیزیوتراپی فعال وشروع هرچه سریعتر ورزش درمانی برای بازگشت تاکید میشود.

اسپرین یاپیچ خوردگی مچ پا چیست؟

قبل از اینکه بخواهیم درمورد چگونگی وقوع حادثه پیچ‌خوردگی مچ‌ پا صحبت کنیم باید درمورد سازوکار حرکتی مچ پا بدانیم. ‌به‌طورکلی ساختمان پای انسان به گونه‌ای است که دور استخوان مچ را بافت‌هایی نواری‌شکل پوشانده‌اند. این بافت‌ها که رباط نامیده شده‌اند وظیفه اتصال استخوان به ماهیچه را برعهده دارند. این رباط‌ها دامنه‌ی حرکتی مشخص و درعین‌حال محدودی دارند. زمانی که مچ پا طوری حرکت داده شود که این رباط‌ها از دامنه‌شان فراتر بروند حادثه پیچ‌ خوردگی مچ‌ پا اتفاق می‌افتد که با درد مچ‌ پا همراه است. 

 فراتر رفتن رباط‌ها از دامنه‌شان باعث می‌شود که رباط‌ها پاره شوند یا کش بیایند. این مسئله اتصال ماهیچه به استخوان را دچار مشکلاتی می‌کند. بعد از این اتفاق، محل حادثه دچار درد شدیدی می‌شود و فرد دیگر نمی‌تواند مچ پایش را به راحتی حرکت دهد.

علائم پیچ‌خوردگی مچ پا

علائم پیچ‌خوردگی مچ پا و علت درد مچ پا معمولاً به شدت آسیب و نوع رباط‌های درگیر بستگی دارد. علائم پیچ خوردگی مچ پا و ورم شامل موارد زیر است:

• درد شدید در ناحیه مچ پا: پس از پیچ‌خوردگی مچ پا بلافاصله درد آغاز می‌شود و با حرکت یا فشار بر روی مچ پا این درد شدیدتر می‌شود.
• تورم در ناحیه مچ پا: به دلیل تجمع مایع در بافت‌های نرم اطراف مچ، تورم معمولاً در عرض چند ساعت پس از آسیب ظاهر می‌شود.
• کبودی مچ پا: کبودی ناشی از خونریزی داخلی و التهاب بافت‌هاست که به رنگ‌های آبی، بنفش یا سبز دیده شود.
• محدودیت در حرکت‌کردن: در هنگام پیچ‌خوردگی مچ پا احتمالاً فرد قادر به حرکت‌دادن مچ پا نباشد.
• سفتی مفاصل مچ پا: همچنین مفاصل ناحیه مچ پا سفت می‌شوند که حرکت‌کردن را دشوار می‌کند.
• تغییر شکل ظاهری مچ پا: در موارد شدید، شکل ظاهری پا کلاً تغییر می‌کند؛ یعنی مچ پا به طور غیرطبیعی خم یا چرخیده می‌شود.
• احساس بی‌حسی در انگشتان پا: در زمان رخ‌دادن پیچ‌خوردگی مچ پا ناحیه آسیب‌دیده یا انگشتان پا دچار بی‌حسی می‌شود.
• صدای تیرکشیدن از مچ پا: صدای ترکیدن یا تیرکشیدن در زمان آسیب، نشان‌ از پارگی رباط‌هاست.
• دشواری در راه‌رفتن: در بیشتر مواقع فرد حتی نمی‌تواند به‌اندازه چهار قدم راه برود و در هنگام حرکت‌کردن دچار لنگش می‌شود.

و…

شایع‌ترین آسیب‌ها پس از پیچ‌خوردگی

شایع‌ترین آسیب‌ها پس از پیچ‌خوردگی مچ پا شامل موارد زیر است که به آنها اشاره می‌کنیم.

• ناپایداری مچ پا و احتمال پیچ‌خوردگی‌های مکرر: ضعف یا پارگی رباط‌ها می‌تواند منجر به عدم ثبات در مفصل شود و مچ پای فرد را مستعد پیچ‌خوردگی‌های مکرر می‌کند.
• شکستگی استخوان: فشار بیش از حد یا حرکات غیرطبیعی ممکن است منجر به شکستگی استخوان‌های مچ، به‌ویژه استخوان فیبولا (نازک‌نی) شود.
• آسیب به تاندون‌ها: کشیدگی یا پارگی تاندون‌های اطراف مچ پا می‌تواند باعث درد و محدودیت حرکتی در فرد شود.
• التهاب بورس: التهاب در بورس‌های مچ پا می‌تواند منجر به درد و ناراحتی بیشتر گردد.
• مشکلات عصبی:  کشیدگی شدید ممکن است به عصب‌های ناحیه مچ پا آسیب برساند و باعث کاهش حس یا ضعف عضلانی شود.

تشخیص پیچ خوردگی مچ پا

نکته‌ی بسیار مهم در مبحث پیچ‌خوردگی مچ‌ پا تشخیص آن است. در بسیاری از مواقع افراد وقتی دچار این حادثه می‌شوند بدون جدی گرفتن آن شروع به راه رفتن با مچ آسیب‌دیده می‌کنند. همین امر سبب آسیب‌های جدی‌تر و بحرانی‌تر شدن اوضاع بافت‌های مچ می‌شود. 

برای جلوگیری از آسیب‌های جدی و وخیم‌تر شدن اوضاع بعد از حادثه، در درجه‌ی اول حتما باید به پزشک مراجعه شود. پزشک مربوطه در ابتدا به معاینه‌ی موضعی مچ می‌پردازد. در معاینه‌ی موضعی وضعیت مچ پا، رباط‌های مربوطه و دامنه‌ی حرکتی چک می‌شود. اگر طبق تشخیص، آسیب وارده جدی باشد در مرحله‌ی بعدی اقدام به گرفتن عکس ایکس‌ری از ناحیه مربوطه می‌کنند تا میزان آسیب، دقیق برآورد شود.

روش های درمان اسپرین یا پیچ خوردگی مچ پا

با توجه به مقدار آسیب و میزان درد مچ پا، درمان‌هایی برای پیچ‌‌خوردگی مچ‌ پا توصیه می‌شود. در ادامه قرار است شما را با کاربردی‌ترین و مهم‌ترین آنها آشنا کنیم. 

1.  درمان پیچ خوردگی مچ پا در منزل

در قدم اول بسیار حیاتی است که به محض اسپرین یاپیچ خوردگی مچ پا برای گرفتن تشخیص دقیق و درست به دکتر مراجعه شود. با این‌حال اگر میزان آسیب خفیف و قابل تحمل باشد می‌شود با رعایت یک سری نکات و انجام اقداماتی در منزل، باعث بهبود درد شد. مهم‌ترین اقدامی که در این راستا باید انجام شود این است که به هیچ عنوان وزن روی پای آسیب‌دیده انداخته نشود. اگر یک درصد مچ پا آسیب جدی دیده باشد با این کار امکان شکستن استخوان و پارگی رباط‌های پا وجود دارد. 

یکی از مبانی درمانی مهمی که برای درمان پیچ‌خوردگی مچ‌ پا در خانه قابل اجرا است روش R.I.C.E نام دارد. این روش شامل فرمول طلایی استراحت، یخ، فشرده کردن، ارتفاع دادن می‌شود. به طورکلی مرحله اول استراحت دادن است، زیرا این کار سبب می‌شود بافت‌ها فرصت بازسازی داشته باشند. مرحله دوم استفاده از کمپرس یخ در ناحیه‌ی آسیب‌دیده است زیرا یخ به کاهش التهاب و درد مچ پا بسیار کمک می‌کند. فشرده کردن ناحیه آسیب‌دیده نیز سبب می‌شود مفاصل تثبیت شوند و حرکت نکنند. در نتیجه التهاب و تورم کاهش پیدا می‌کند. در آخر ارتفاع دادن باعث می‌شود مایع میان بافتی متجمع از ناحیه آسیب‌دیده تقلیل یابد.

2 استفاه از پماد برای پیچ خوردگی مچ پا

به‌طورکلی یکی از راهکارهای رایجی که افراد بعد از اسپرین یاپیچ خوردگی مچ پا سراغ آن می‌روند، استفاده از پماد است. پمادها به‌خاطر خاصیت ضدالتهابی‌شان می‌توانند به کاهش درد مچ پا و تورم بسیار کمک کنند. پمادهایی چون پیروکسیکام، دیکلوفناک، متیل سالیسیلات، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی‌ هستند که سبب کاهش تورم مچ پا و تسکین درد می‌شوند. 

3. گچ گرفتن مچ پا یا استفاده از مچ بند

سومین مرحله از روش R.I.C.E به‌عنوان درمان موثر پیچ‌خوردگی مچ‌ پا، فشرده‌سازی است. در این مرحله تمام تمرکز بر این است که ناحیه آسیب‌دیده را ثابت و بدون حرکت نگه داریم. دلیل این امر این است که با ثابت نگه‌داشتن پا، فشار اضافه‌ای به آن وارد نمی‌شود و بافت فرصت بازسازی پیدا می‌کند.

یکی از بهترین روش‌ها برای این کار، استفاده از مچ‌بند است. استفاده از مچ‌بند باعث می‌شود که از حرکات خارج از دامنه و اضافه رباط‌ها، همچنین آسیب بیشتر به پا جلوگیری شود. جلوگیری از حرکات اضافه مچ و ثابت نگه‌داشتن آن سبب ترمیم و تسریع بهبود پیچ‌خوردگی مچ‌ پا می‌شود. با این‌حال اگر آسیب وارده به مچ پا جدی باشد، مثلا همراه با کشیدگی، پارگی رباط‌ها و… باشد خوب است از روش‌های جدی‌تری چون گچ گرفتن استفاده شود. زمانی که مچ پا درون گچ باشد دیگر احتمال حرکت اضافه و آسیب بیشتر ندارد در نتیجه درمان سرعت می‌گیرد.

درمان پیچ خوردگی مچ پا با فیزیوتراپی و آبدرمانی

دو مورد از بهترین درمان‌های بهبود اسپرین یاپیچ خوردگی مچ پا شامل فیزیوتراپی و آبدرمانی می‌شود. در فیزیوتراپی مچ پا با انجام حرکات کششی و قدرتی، دوباره دامنه‌ی حرکتی رباط‌های آسیب‌دیده افزایش می‌یابد. همچنین فرد می‌تواند تعادل برای ایستادن روی مچ آسیب‌دیده را بدست بیاورد. انجام ماساژهای مورد نیاز توسط فیزیوتراپیست می‌تواند سبب تقویت و بازپروری بافت‌های آسیب‌دیده شود. این جریان باعث می‌شود فرد هرچه سریع‌تر بهبود یابد.  

آبدرمانی نیز روش بسیار موثری است که در آن با قرار دادن فرد در استخر یا حوض‌های آب گرم، ماساژهای موثری را به وی ارائه می‌دهند. جریان آب و ماساژهای ارائه شده توسط درمانگر متخصص، باعث تقویت عضلات، افزایش تعادل و خون‌رسانی به بافت‌ها و بهبود دامنه حرکتی می‌شود. این فرآیند بهبود پیچ‌خوردگی مچ‌ پا را سرعت می‌بخشد. 

کلینیک اترس، مرکزی نام‌آشنا است که با حضور متخصصان حرفه‌ای و کاربلد خدمات فیزیوتراپی و آبدرمانی را به توانخواهان ارائه می‌دهد. اگر شما هم از درد مچ پا رنج می‌برید، می‌توانید با استفاده از خدمات بی‌نظیر آبدرمانی و فیزیوتراپی کلینیک اترس سلامت خود را بازیابید.

مطلب پیشنهادی : درمان درد مچ دست با فیزیوتراپی

درمان گیاهی پیچ خوردگی پا

یکی از درمان‌های مرسوم جهت بهبود پیچ‌خوردگی مچ‌ پا استفاده از گیاهان دارویی است. گیاهان دارویی مانند پمادها، بخاطر خاصیت ضدالتهابی‌شان مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به معرفی چند درمان گیاهی موثر خواهیم پرداخت. 

خمیر سیر یکی از درمان‌های گیاهی موثر است که برای کاهش التهاب و درد مچ پا استفاده می‌شود. برای تهیه آن کافی است که سیر را پوره کنید و آن را روی محل موردنظر قرار دهید. سپس رویش را با مچ‌بند یا بانداژ بپوشانید و بعد از چند ساعت آن را از روی پوست‌تان تمیز کنید. استفاده از خمیر سیر به باعث تسکین درد و کاهش تورم بافت آسیب‌دیده می‌شود. 

چرب کردن ناحیه آسیب‌دیده با روغن زیتون یا نارگیل نیز راه‌حلی مناسب است که تورم را کاهش می‌دهد. همچنین با افزایش جریان خون‌رسانی سبب بازسازی و ترمیم بهتر رباط‌ها می‌شود. 

مراقبت از پیچ‌خوردگی مچ پا در خانه

روش‌های زیادی برای درمان پیچ‌خوردگی مچ پا در منزل وجود دارد که در زیر آنها را معرفی می‌کنیم:

• استراحت دادن به مچ پا: به مچ پا استراحت دهید و از فعالیت‌هایی مانند راه‌رفتن، دویدن یا ورزش‌کردن که باعث درد یا ناراحتی مچ پا می‌شود، خودداری کنید.
• گذاشتن کیسه یخ بر روی مچ پا:  پس از پیچ‌خوردگی مچ پا بلافاصله، کیسه یخ بر روی مچ پا بزارید و به مدت 15 تا 20 دقیقه صبر کنید تا تورم و درد مچ پا کاهش یابد و این کار را هر 2 تا 3 ساعت تکرار کنید.
• سفت بستن مچ پا با باند طبی کشی الاستیک: با استفاده از باند طبی کشی الاستیک، مچ پا را به‌آرامی ببندید تا تورم کاهش یابد. توجه کنید که نباید باند را خیلی سفت ببندید تا پا دچار خون‌مردگی نشود.
• گذاشتن پا بر روی جسم بلندی مانند بالشت: در هنگام شب و استراحت‌کردن سعی کنید مچ پا را بر روی جسم بلندی که بالاتر از سطح قلب باشد، قرار دهید تا تورم آن کاهش یابد.
• مصرف داروهای مسکن: بهترین دارو برای پیچ‌خوردگی مچ پا داروهای ضددرد بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن هستند که برای کمترشدن درد و التهاب مفید هستند.
• استفاده از مچ‌بند: در صورت نیاز، از مچ‌بند یا آتل برای راه‌رفتن استفاده کنید.
• اجتناب از فشار بر روی مچ پا: تا بهبودی کامل مچ پا وزن بدن را بر روی پا وارد نکنید و از انجام فعالیت‌های شدید خودداری کنید.